Hormone tăng trưởng là một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình phát triển toàn diện của trẻ, trong đó có chiều cao. Hôm nay, lamsaodecao sẽ chia sẻ đến bạn những thông tin hữu ích về hormone tăng trưởng cũng như cách để giúp cơ thể sản sinh hormone tăng trưởng hiệu quả!
Hormone tăng trưởng là gì?
Tại vị trí sàn não người có một tuyến nội tiết là tuyến yên, lồi lên bên dưới của đại não, có kích thước rất nhỏ, chỉ nặng khoảng 0,5 gam. Tuy có kích thước nhỏ nhưng nó lại giữ nhiều chức năng quan trọng, chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác và các quá trình sinh lý của cơ thể. Đặc biệt, tuyến yên chính là nơi sản sinh ra các hormone tăng trưởng, viết tắt là GH, ngoài ra nó còn được gọi là somatotropic hormone (SH) hay somatotropin.
Hormone tăng trưởng ảnh hưởng đến hầu như toàn bộ các mô bào trong cơ thể, kích thích tăng trưởng của tế bào, kể cả tăng về kích thước và kích thích quá trình phân bào.
Bên cạnh đó, nó còn ảnh hưởng lên toàn bộ quá trình trao đổi chất:
- Chuyển hóa Protein: Kích thích quá trình đồng hóa protein ở nhiều mô, tăng sự hấp thu axit amin, tăng tổng hợp protein, giảm oxy hóa protein.
- Chuyển hóa chất béo: Hỗ trợ tăng cường sử dụng chất béo bằng cách kích thích sự phân hủy và oxy hóa chất béo trung tính trong tế bào mỡ.
- Chuyển hóa carbohydrate: Duy trì lượng glucose trong máu ở ngưỡng bình thường.
Hàm lượng hormone tăng trưởng mà tuyến yên tiết ra sẽ được điều hòa phù hợp với các giai đoạn phát triển của cơ thể. Tuy nhiên, vì một lý do nào đó, nếu lượng hormone tăng trưởng tiết ra quá cao có thể khiến một đứa bé phát triển bất bình thường, mắc hội chứng người khổng lồ. Còn khi lượng hormone tăng trưởng tiết ra quá ít sẽ khiến cho cơ thể của trẻ kém phát triển hơn so với bệnh thường.
Vai trò của hormone tăng trưởng với chiều cao
Hormone tăng trưởng đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với quá trình phát triển chiều cao của cơ thể người. Lượng hormone tăng trưởng chiều cao tiết ra càng lớn thì cơ hội cao lên càng cao. Bởi hormone tăng trưởng sẽ kích thích xương phát triển theo chiều dài, giúp xương đùi, xương cẳng chân dài ra an toàn ở trong độ tuổi phát triển.
Hormone tăng trưởng sẽ làm tăng sự vận chuyển axít amin vào mô, tổng hợp protein ở gan, đưa axít béo vào máu, giảm hấp thu glucose ở cơ và mô mỡ, tăng tái tạo glucose ở gan, kích thích gan thận cơ và một số mô khác tạo ra yếu tố tăng trưởng giống insulin làm tăng sự phân bào, giúp trẻ có cơ thể khỏe mạnh và đạt được chiều cao lý tưởng đến khi trưởng thành.
Hormone tăng trưởng thường được giải phóng vào máu theo từng đợt trong suốt cả ngày và đêm. Tuy nhiên một nghiên cứu khẳng định rằng khả năng giải phóng cao nhất của hormone tăng trưởng xảy ra chủ yếu vào ban đêm, từ khoảng 23h – 01h sáng nếu cơ thể đang ở trạng thái ngủ sâu giấc.
Do đó, những đứa trẻ thường ngủ trước 22h sẽ có cơ hội sở hữu chiều cao vượt trội hơn so với bạn bè cùng trang lứa. Nếu muốn tận dụng hết lợi thế tăng chiều cao tự nhiên thì các bậc phụ huynh cần giúp trẻ xây dựng khung giờ đi ngủ hợp lý, hạn chế tối đa việc thức khuya, ngủ không đủ giấc, tạo điều kiện thuận lợi để cải thiện hàm lượng hormone tăng trưởng tự nhiên.
- Bài viết liên quan: Bí quyết kích thích cơ thể sản sinh hormone tăng trưởng
Những sai lầm cần chú ý về hormone tăng trưởng
Hiện nay, do công việc quá bận rộn cộng với những áp lực từ cuộc sống, hầu hết các phụ huynh Việt đang thiếu quan tâm đến chiều cao của con mình. Mãi đến khi con đi học, thấy con thấp còi hơn các bạn đồng trang lứa thì bố mẹ mới bắt đầu chú ý chăm sóc sức khỏe, bổ sung dinh dưỡng hay đưa con đến gặp bác sĩ. Không ít bậc phụ huynh đã lựa chọn bổ sung hormone tăng trưởng chiều cao cho con nhằm tăng chiều cao nhanh chóng.
Chi phí điều trị hormone tăng trưởng lại rất đắt đỏ, lên đến hàng trăm ngàn USD cho mỗi liệu trình. Hơn nữa, việc điều trị hormone tăng trưởng cần thực hiện trước tuổi dậy thì. Quá tuổi dậy thì, các đầu xương đã đóng lại thì việc điều trị không còn hiệu quả.
Quá trình điều trị nội tiết tố cần kết hợp tăng cường vận động, ngủ đủ giấc, ăn uống đủ chất để giúp trẻ đạt được chiều cao tối đa. Chính vì vậy, khi muốn tăng chiều cao cho con hoặc bổ sung hormone tăng trưởng, các bậc phụ huynh cần phải lưu ý những điều sau:
Hormone tăng trưởng không thể bổ sung theo dạng uống
HGH tái tổ hợp (somatotropin, somatrem) là dạng hormone tăng trưởng được điều chế dựa trên cấu trúc của hormone tăng trưởng ở người được sử dụng để điều trị cho những người được xác định là thiếu hormone tăng trưởng dẫn đến chiều cao tăng trưởng kém.
Tuy nhiên vì hGH là một loại protein, khi uống bị enzym tiêu hóa phân hủy nên phải dùng theo đường tiêm. Chính vì vậy, hormone tăng trưởng không thể bổ sung theo đường uống mà được chỉ định tiêm trực tiếp vào tĩnh mạch. Chỉ khi nào, trẻ đã xét nghiệm và xác định chắc chắn có nồng độ GH máu thấp thì mới được tiêm hGH. Khi tiêm GH đầy đủ cho trẻ có chiều cao khiêm tốn do thiếu GH thì sẽ tăng chiều cao lên được.
Tuy nhiên, nếu không bị bệnh tuyến giáp, có chế độ ăn tốt thì sau một thời gian dùng đủ liều thì có cải thiện về chiều cao, nhưng cũng ở mức hạn chế và tốn kém nhiều chi phí.
Nguy hiểm khi tự ý tiêm hormone tăng trưởng chiều cao
Theo các bác sĩ chuyên khoa, khi dùng hGH không theo đúng chỉ dẫn, dùng liều cao hoặc kéo dài thì có thể sẽ phải gánh chịu nhiều tác dụng phụ như có thể bị giữ nước, phù, sưng ngón tay, hội chứng ống cổ tay, một số trường hợp bị to vú (nam), nhức đầu, ngủ gà, sưng đau khớp, đầy bụng.
Với những trường hợp đã dùng hGH lâu dài có thể bị chứng to cực (to các đầu chi) kết hợp với một số biến chứng và tử vong, làm tăng tần suất bị đái tháo đường, tim mạch, u ác tính đường tiêu hóa hoặc có thể gây ra khối u giả trong não (pseudotumor cerebri). Lúc này người dùng buộc phải dừng thuốc cũng không sẽ gây ra nhiều hệ lụy khác nữa.
Do đó, việc lạm dùng tiêm hormone tăng trưởng là rất nguy hiểm. Nếu có u, bướu đâu đó ở trong cơ thể thì hGH sẽ kích thích u lớn hơn nhanh, tình trạng sức khỏe sẽ rơi vào nguy kịch.
Không phải ai cũng cao lên khi bổ sung hormone tăng trưởng
Dù thiếu hormone tăng trưởng là tác nhân dẫn đến thấp lùn nhưng không phải ai bổ sung hormone tăng trưởng cũng đều cao lên. Chiều cao chỉ cải thiện khi việc kém phát triển là do thiếu hormone tăng trưởng. Còn lại, nếu thấp bé vì thiếu dinh dưỡng, lười vận động, ngủ muộn thì bổ sung hormone tăng trưởng hoàn toàn không có tác dụng.
Không những thế, tùy tiện tiêm hormone tăng trưởng còn gây ra nhiều hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng như đã chia sẻ ở phần trên và lãng phí tiền bạc, không mang lại hiệu quả tăng chiều cao như mong đợi.
Do đó, chỉ khi đã thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu và đã được xác định là thiếu hụt hormone tăng trưởng mới thực hiện tiêm hormone. Quá trình điều trị bổ sung hormone tăng trưởng phải được thực hiện và theo dõi bởi các bác sĩ uy tín.
Những phương pháp giúp cơ thể sản sinh hormone tăng trưởng tự nhiên
Quá trình sản xuất hormone của tuyến yên phụ thuộc vào rất yếu tố như dinh dưỡng, vận động, ngủ nghỉ…. Chính vì vậy để phòng ngừa việc thiếu hụt cũng như kích thích sản sinh hormone tăng trưởng tự nhiên để giúp cho trẻ có thể sở hữu được chiều cao lý tưởng đến khi trưởng thành thì các bậc phụ huynh cần chú ý đến các yếu tố sau đây:
Chăm sóc dinh dưỡng khoa học
Để hormone tăng trưởng chiều cao tiết ra bình thường thì cần phải cần 1 quá trình chăm sóc lâu dài từ khi trong bụng mẹ cho đến hết tuổi dậy thì. Chính vì vậy, ngay từ khi mang bầu mẹ đã cần phải xây dựng bữa ăn khoa học cho chính bản thân mình.
Sau khi ra đời, con cần bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng, sau đó đa dạng bữa ăn cho con với các thực phẩm giàu đạm (thịt, cá, trứng, sữa, các loại đậu…), canxi (sữa, cá, tép, tôm, cua, nghêu, sò, ốc hến…), vitamin (gan các động vật, rau, hoa quả…) và khoáng chất, trong đó đặc biệt là vitamin A, D, C, magiê, sắt… để hỗ trợ tối đa cho sự phát triển chiều cao.
Sữa cũng là một thực phẩm rất có lợi cho sức khỏe, sự phát triển chiều cao và khả năng sản sinh hormone tăng trưởng tự nhiên cho trẻ. Đây là nguồn cung cấp đa dạng dưỡng chất: Protein, canxi, vitamim với hàm lượng mỗi dưỡng chất được mô tả cụ thể ngay trên bao bì. Trẻ được nuôi dưỡng tốt, không bị suy dinh dưỡng thì lượng hormone tăng trưởng sẽ tiết ra sẽ cao hơn so với trẻ bị thiếu hụt dinh dưỡng, kén ăn.
Việc chăm sóc dinh dưỡng cho con bao gồm cả kiểm soát cân nặng của con không để con đạt ngưỡng béo phì. Một nghiên cứu cho thấy, tỉ lệ mỡ bụng, mỡ nội tạng cao có thể cản trở hoạt động sản xuất hormone tăng trưởng của tuyến yên, khiến trẻ bị thấp bé.
Khuyến khích con vận động
Sau khi vận động, tuyến yên cũng sản sinh ra hàm lượng hormone tăng trưởng nhiều hơn so với bình thường. Do đó, bên cạnh dinh dưỡng, cha mẹ cũng nên khuyến khích con tham gia các hoạt động thể dục thể thao tại trường, các câu lạc bộ thể thao và ở nhà. Hầu hết các hình thức vận động với cường độ hợp lý đều hỗ trợ sản sinh hormone tăng trưởng thuận lợi.
Ngoài ra, các bộ môn kéo giãn cơ thể, bật nhảy như bóng chuyền, bóng rổ, chạy, đạp xe, yoga rất có lợi cho hệ xương và quá trình phát triển chiều cao. Tùy vào độ tuổi và thể trạng của con, bố mẹ cũng đừng quên tạo điều kiện để con làm công việc nhà nhằm gắn kết tình cảm gia đình và giúp phát triển chiều cao tốt hơn, cải thiện hàm lượng hormone tăng trưởng.
Ngủ sớm
Thời gian đi ngủ có mối liên hệ mật thiết với hoạt động sản sinh hormone tăng trưởng của tuyến yên. Loại hormone này tăng hàm lượng nhiều hơn bắt đầu từ khoảng 10h đêm trở đi. Do đó, nếu cho trẻ ngủ muộn sau 10h đêm thì đồng nghĩa với việc các hormone tăng trưởng của trẻ sẽ tiết ra ít hơn, ảnh hưởng xấu đến sự phát triển chiều cao…
Bố mẹ cần động viên trẻ đi ngủ trong khoảng 21h – 22h, đảm bảo từ 23h trẻ đã ở trong trạng thái sây giấc. Tổng thời gian ngủ mỗi ngày của trẻ tốt nhất nên đủ 8 tiếng trở lên. Để làm được điều này, các bậc phụ huynh có thể hỗ trợ trẻ sắp xếp lịch học tại trường, học thêm, học tại nhà hợp lý, chuẩn bị phòng ngủ sạch sẽ, thoáng mát để trẻ thoải mái nghỉ ngơi vào mỗi tối.
Thăm khám sức khỏe định kỳ
Dù sức khỏe con không có biểu hiện đáng ngại nhưng định kỳ ít nhất 6 tháng một lần, bố mẹ nên đưa con đến các cơ sở y tế uy tín thực hiện thăm khám sức khỏe định kỳ, kiểm tra chiều cao, cân nặng, đối chiếu với bảng chiều cao cân nặng chuẩn theo độ tuổi để theo dõi tăng trưởng của con. Các bác sĩ có thể giúp phụ huynh đánh giá xem tốc độ tăng trưởng của con đã hợp lý hay chưa, chiều cao của con có phát triển phù hợp với độ tuổi, có dấu hiệu thiếu hụt hormone tăng trưởng hay không, từ đó tư vấn kế hoạch chăm sóc con khoa học.
Hormone tăng trưởng ảnh hưởng trực tiếp đến sự tăng trưởng thể chất của con người. Chú ý cải thiện mức hormone tăng trưởng sẽ giúp trẻ có chiều cao vượt trội khi trưởng thành. Tuy nhiên, tự tiện sử dụng, bổ sung hormone tăng trưởng không đúng cách cũng gây ra những hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, hãy liên hệ sự trợ giúp từ chuyên gia nếu nghi ngờ con thấp bé do thiếu hormone tăng trưởng.
Tin liên quan: Vai trò của tuyến yên đối với sự phát triển chiều cao
